„Jantar. Organ Instytutu Bałtyckiego. Przegląd kwartalny zagadnień naukowych pomorskich i bał­tyc­kich ze szczególnym uwzględnieniem historii, geografii i ekonomii regionu bałtyckiego.”

Periodyk o charakterze naukowym, adresowany do wąskiej grupy czytelników, poruszający się w ob­sza­rze zagadnień zawartych w podtytule, a więc historycznych, geograficznych oraz ekonomicz­nych zawężonych do spraw regionalnych. Niezwykle ważne pismo dla środowiska nauko­wego Gdyni i Gdańska, skupiające w gronie współpracowników elitę ówczesnego świata naukowego Pomorza.

Kwartalnik Jantar, nr 1, marzec 1937: okladka pierwszego numeru czasopisma

 

Komitet Redakcyjny składał się z uczonych z całego kraju, on nadawał pismu ogólny kierunek nauko­wych dociekań rozwijanych następnie na łamach. W jego skład wchodzili profesorowie: Stanisław Arnold z Warszawy, Franciszek Bujak ze Lwowa, Jan Bystroń z Warszawy, Edward Lipiński z Warszawy, Jerzy Smoleński z Krakowa i Witold Staniewicz z Wilna. Redaktorami pisma byli Józef Borowik i Józef Bieniasz. Redakcja znalazła swoją siedzibę w gdyńskim gmachu Instytutu Bałtyckiego znajdującym się przy ulicy Świętojańskiej 23.

Jantar ukazywał się regularnie jako kwartalnik, jego cena została ustalona na poziomie 3 złotych, a prenumerata roczna kosztowała 10 złotych.

 
Kwartalnik Jantar, nr 2 (10), czerwiec 1939: okladka ostatniego wydanego przed wojną numeru.

 

Tytuł miał niezwykle konserwatywny układ, składał się z trzech zasadniczych działów: „Rozprawy”, „Sprawozdania” oraz „Recenzje”. Łamany był dwuszpaltowo, co ułatwiało lekturę, a na treści pomiesz­czone na łamach pisma złożyło się wiele prac naukowych i omówień badań zagadnień interesujących dla redakcji. Okładka pozostała niezmieniona przez cały okres przedwojenny, podobnie było także z papierem, na którym tytuł drukowano, a który miał wysoką jakość.

Wiele miejsca zajmowała tematyka historyczna koncentrująca się na zagadnieniach morskich, co w sposób oczywisty wynikało z profilu perio­dyku.[1] Dużo publikowano także na tematy gospodarcze koncentrując się na szlakach wodnych i ich wykorzystaniu w rozwoju transportu, ale też dokonując naukowych porównań pomiędzy wybranymi portami.[2]

Bardzo obszernym działem były recenzje, w którym publikowano materiały na temat wybranych nowości książkowych o tematyce morskiej w bardzo różnych aspektach. W dziesięciu wydanych numerach zamieszczono aż 60 recenzji dotyczących publikacji samodzielnych oraz czasopism poświęconych tematyce bałtyckiej i pomorskiej.

 
Kwartalnik Jantar: winieta

 

Oprócz tekstów autorów polskich sięgano także po tłumaczenia artykułów, głównie z kręgu nau­kow­ców skupionych wokół  innego pisma naukowego wydawanego wówczas na Wybrzeżu przez Instytut Bałtycki – Baltic Countries (od r. 1937: Baltic and Scandinavian Countries).

Sygnet Wydawnictwa Instytutu Bałtyckiego z dewizą In mari via tua

 

Jantar odegrał niezwykle ważną rolę na rynku wydawniczym choć nie miał nigdy aspiracji do bycia pismem masowym. Publikował jednak ważkie teksty poruszające problematykę bałtycką w ujęciu naukowym, pokazując stan badań uczonych w nowej dziedzinie. Skupiał wielkie autorytety naukowe i integrował środowisko wokół zagadnień morskich, inspirował kolejnych badaczy do podejmowania tej problematyki w swoich pracach.■

Marek Słodownik

[1] Piwarski, Kazimierz. „Udział Litwy w polskiej polityce bałtyckiej w drugiej połowie XVII wieku”. Jantar, nr 1/1937, str. 1-7;
Rose, William J. „Rola Wisły w polskiej kulturze”. Jantar, nr 1/1937, str. 32-36;
Małowist, Marian. „Bałtyk i Morze Czarne w handlu średniowiecznym”. Jantar, nr 2/1937, str. 69-74;
Zieliński, Tadeusz. „Składniki morskie w kulturach helleńskiej i łacińskiej”. Jantar, nr 2/1937, str. 86-91;
Giordano, Antonio. „Stosunki handlowe i żeglugowe między Włochami a krajami bałtyckimi”. Jantar, nr 2/1937, str. 75-78;
Handelsman, Marceli. „Kilka uwag o sprawach bałtyckich w najnowszej historiografii polskiej”. Jantar, nr 2/1937, str. 103-104;
Skade, Hans Niels. „Kompania Wschodnio-Azjatycka w Kopenhadze”. Jantar, nr 3/1937, str. 158-162;
Nörlund, Poul. „Trelleborg – wikiński obóz warowny na wybrzeżu Wielkiego Bełtu”. Jantar, nr 3/1937, str. 163-166;
Buxell, Helena. „Ren a niemieckie porty morskie”. Jantar, nr 3/1937, str. 180-187;
Van Cleef, Eugene. „Narody bałtyckie w Stanach Zjednoczonych”. Jantar, nr 4/1937, str. 228-234;
T. S. „Sytuacja prawna W. M. Gdańska”. Jantar, nr 4/1937, str. 246-249;
Piwarski, Kazimierz. „Zagadnienia bałtyckie w opinii polskiej XVII wieku”. Jantar, nr 2/1938, str. 65-73;
Zakrzewski, Kazimierz. „Związki cesarstwa rzymskiego z Bałtykiem”. Jantar, nr 4/1938, str. 201-208;
Nechay, Wiktor. „O więzi geograficznej dorzecza Odry z Polską”. Jantar, nr 4/1938, str. 219-223;
Lepszy, Kazimierz. „Trzy relacje o podróży Zygmunta III do Szwecji”. Jantar, nr 4/1938, str. 230-237;
Załuska, Apolonia. „Kwestia alandzka”. Jantar, nr 2/1939, str. 94-100.

[2] Tabak, Bolesław. „Znaczenie drogi Renu dla krajów bałtyckich i skandynawskich”. Jantar, nr 2/1938, str. 80-85;
Keuster, Józef de. „Konkurencja Antwerpii i Roterdamu w obrotach z krajami bałtyckimi”. Jantar, nr 3/1938, str. 162-166;
Olszewicz, Wacław. „Wisła w służbie komunikacji i energetyki”. Jantar, nr 1/1939, str. 17-23.

 

 

Stulecie Polskiej Prasy Morskiej to akcja mająca na celu uczczenie 100. rocznicy wydania pierwszego polskiego czasopisma morskiego w 1919 roku. Jej celem jest przybliżenie zagadnień związanych z czasopiśmiennictwem morskim w odrodzonej Polsce i pokazanie współczesnemu czytelnikowi wybranych tytułów prasowych o tematyce morskiej i żeglarskiej. Pomysłodawcą akcji jest red. Marek Słodownik.

 

Organizator: wodnapolska.pl

Oficjalny Partner: Henri Lloyd Polska

Współorganizatorzy: Żeglarski.info, Tawerna Skipperów, Sailbook.pl, Zeszyty Żeglarskie, Żeglujmy Razem, Periplus.pl, Polskie Szlaki Wodne, Marynistyka, Portal Żeglarski, Dobre Wiatry, Magazyn Wodniaków Port21.pl, Mesa Kaprów Polskich, Komisja Turystyki Żeglarskiej ZG PTTK, Komisja Kultury, Historii i Odznaczeń PZŻ, Liga Morska i Rzeczna.

 

► Żeglujmy Razem – powrót na Stronę Główną