Gazetka Morska[1] była jednym z dwóch zaledwie pism okresu międzywojennego wydawanych w formie ściennej, co umożliwiało publiczną prezentację pisma i zarazem znacząco zwiększało dotarcie do czytelników.[2] Był to arkusz papieru o wymiarach 100 x 70 cm zadrukowany jednostronnie i przeznaczony do publicznej ekspozycji.

Numer 11 (16) Gazetki Morskiej z 16 lutego 1938 roku

 

Założeniem redakcji było stworzenie tytułu o charakterze agitacyjnym, który mógłby docierać do szerokich mas czytelników za pośrednictwem eksponowania go w miejscach publicznych: szkołach, klubach, placówkach wychowawczych i nie tylko.

Pismo ukazywało się od kwietnia 1937 roku do połowy czerwca 1939 roku. Ostatni numer wydano 16 czerwca tegoż roku.

Wydawcą Gazetki Morskiej był Komitet z ramienia Wydziału Wychowania Morskiego Młodzieży Ligi Morskiej i Kolonialnej, a redaktorem przez cały czas życia rynkowego pozostawała Maria Pągowska. Redakcja mieściła się w siedzibie Zarządu Głównego Ligi Morskiej w Warszawie, przy ulicy Widok 10.

Numer 17 (22) Gazetki Morskiej z 16 maja 1938 roku

 

Pismo adresowane było do szkół podstawowych, wskutek czego miało także nietypową numerację. Numer pierwszy ukazywał się we wrześniu, wraz z rozpoczęciem roku szkolnego, a kolejne numery biegły do końca czerwca. Po wakacyjnej przerwie numeracja zaczynała się od początku.

Charakterystyczny był styl materiałów Gazetki Morskiej zawartych w kolejnych numerach. Zważyw­szy, że odbiorcami byli uczniowie, redakcja operowała językiem prostym, obrazowym, teksty były zawsze krótkie i bo­gato ilustrowane. Zazwyczaj materiały nie były sygnowane nazwiskiem autora, najczęściej zamiesz­czano je w ogóle niepodpisane. Do poziomu odbiorcy dostosowano także szatę graficzną, która cha­rak­te­ry­zowała się zmienną wielkością czcionki, bogatą i zróżnicowaną ikonografią, chwytli­wymi tytułami.

Numer 19 (24) Gazetki Morskiej z 10 czerwca 1938 roku

 

Tematyka Gazetki Morskiej koncentrowała się wokół spraw morskich, ale interesujących dla młodego czytelnika. Stąd też publikowano wiele materiałów o charakterze popularnym, agita­cyj­nym, odwołującym się do emocji odbiorców. Tematyka znana z pism kierowanych do doros­łych była oczywiście obecna, ale w formie dostosowanej do percepcji uczniów. Wiele mate­ria­łów poświęcono odniesieniom patriotycznym i zawsze miały one bardzo podniosły charakter.[3]

Tematyka kolonialna znajdowała swoje miejsce na łamach Gazetki Morskiej, ale w bardzo ograniczonym zakresie, jako materiały publikowane z okazji rocznicy ważnych wydarzeń.[4]

Bardzo często redakcja posługiwała się zbeletryzowanymi formami tekstów w celu przekazu istotnych treści, co pozwalało uatrakcyjnić artykuły.[5] W tej konwencji pisano o sprawach gospodarczych i społecz­nych, sięgano również po tematykę historyczną w celu przywołania dawnych wielkich postaci lub osiąg­nięć związanych z morzem.[6]

Odrębną sprawą było żeglarstwo – do tego zagadnienia redakcja sięgała coraz chętniej począwszy od września 1937 roku. Pisywano o wypra­wach jachtów harcerskich, publikowano także materiały dziennikarskie związane z rejsami żaglowców pływających pod polską banderą.[7]

Począwszy od wiosny 1938 roku na łamach Gazetki Morskiej zaczęły się pojawiać artykuły poświęcone żeglarstwu, ale podawanemu w formie porad praktycznych dla młodych adeptów wypoczynku na wodzie. Znalazły się tu teksty bogato ilustrowane na temat teorii żeglowania czy bojerów, a także poświęcone praktycznym przygotowaniom do wyjścia na wodę.[8]

Ostatnie wydanie, nr 19 (43), Gazetki Morskiej z 16 czerwca 1939 roku

Tekst i reprodukcje: Marek Słodownik

 


[1] Niektóre źródła podają tytuł Gazeta Morska; patrz: Machaliński, Zbigniew, Czasopiśmiennictwo morskie II Rzeczy­pos­po­li­tej. Gdańsk : Wyd. Morskie, 1969; str. 245.

[2] Drugim tytułem był Kurjer Morski wydany w marcu 1936 roku i niemający kontynuacji w kolejnych miesiącach (na pod­sta­wie: Machaliński, tamże, str. 255.

[3][ba] „Polska jest tam, gdzie są Polacy”. Gazetka Morska; nr 11/1938.
[ba] „Chlubny obowiązek”. Gazetka Morska; nr 12/1938.
[ba] „Pamięci Wielkiego marszałka”. Gazetka Morska; nr 16/1938.
[ba] „Nie damy się odepchnąć od Bałtyku”. Gazetka Morska; nr 19/1939.

[4] [ba] „Polska musi mieć kolonie”. Gazetka Morska; nr 14/1938.

[5] [ba] „Felek płynie w świat”. Gazetka Morska; nr 19/1938.

[6] [ba] „Jak imć Pan Lanckoroński zdobył szwedzki okręt”. Gazetka Morska; nr 13/1938.
[ba] „Nowy polski port”. Gazetka Morska; nr 16/1938.

[7] [ba] „Dzieci nad Naroczem”. Gazetka Morska; nr 1/1938.
[ba] „W świat”. Gazetka Morska; nr 2/1938.
[ba] „O małpce Ti-Ti i murzynku Tomiko”. Gazetka Morska; nr 17/1938.
[ba] Podróże Zawiszy Czarnego”. Gazetka Morska; nr 18/1938.
[ba] „Nowa podróż Iskry”. Gazetka Morska; nr 19/1938.
[ba] „Na ORP Iskra”. Gazetka Morska; nr 10/1939.

[8] [ba] „Jak z wiatrem płynąć pod wiatr?”. Gazetka Morska; nr 18/1938.
[ba] Wyruszamy na wodę”. Gazetka Morska; nr 17/1938.
[ba] „Jachty lodowe”. Gazetka Morska; nr 9/1939.

 


 

Rok Prasy Morskiej to akcja mająca na celu uczczenie 100. rocznicy wydania pierwszego polskiego czasopisma morskiego. Jej celem jest przybliżenie zagadnień związanych z czasopiśmiennictwem morskim w odrodzonej Polsce i pokazanie współczesnemu czytelnikowi wybranych tytułów prasowych o tematyce morskiej i żeglarskiej. Pomysłodawcą akcji jest red. Marek Słodownik.

 

Organizator: wodnapolska.pl

Oficjalny Partner: Henri Lloyd Polska

Współorganizatorzy: Żeglarski.info, Tawerna Skipperów, Sailbook.pl, Zeszyty Żeglarskie, Żeglujmy Razem, Periplus.pl, Polskie Szlaki Wodne, Marynistyka, Portal Żeglarski, Dobre Wiatry, Magazyn Wodniaków Port21.pl, Mesa Kaprów Polskich, Komisja Turystyki Żeglarskiej ZG PTTK, Komisja Kultury, Historii i Odznaczeń PZŻ, Liga Morska i Rzeczna.

 

 


► Żeglujmy Razem – powrót na Stronę Główną