2019 – Rok Prasy Morskiej. Marek Słodownik: Gazetka Morska (1937

„Gazetka Morska”^[1] była jednym z dwóch zaledwie pism okresu międzywojennego wydawanych w formie ściennej, co umożliwiało publiczną prezentację pisma i zarazem znacząco zwiększało dotarcie do czytelników.^[2] Był to arkusz papieru o wymiarach 100 x 70 cm zadrukowany jednostronnie i przeznaczony do publicznej ekspozycji.

Numer 11 (16) Gazetki Morskiej z 16 lutego 1938 roku

Założeniem redakcji było stworzenie tytułu o charakterze agitacyjnym, który mógłby docierać do szerokich mas czytelników za pośrednictwem eksponowania go w miejscach publicznych: szkołach, klubach, placówkach wychowawczych i nie tylko.

Pismo ukazywało się od kwietnia 1937 roku do połowy czerwca 1939 roku. Ostatni numer wydano 16 czerwca tegoż roku.

Wydawcą Gazetki Morskiej był Komitet z ramienia Wydziału Wychowania Morskiego Młodzieży Ligi Morskiej i Kolonialnej, a redaktorem przez cały czas życia rynkowego pozostawała Maria Pągowska. Redakcja mieściła się w siedzibie Zarządu Głównego Ligi Morskiej w Warszawie, przy ulicy Widok 10.

Numer 17 (22) Gazetki Morskiej z 16 maja 1938 roku

Pismo adresowane było do szkół podstawowych, wskutek czego miało także nietypową numerację. Numer pierwszy ukazywał się we wrześniu, wraz z rozpoczęciem roku szkolnego, a kolejne numery biegły do końca czerwca. Po wakacyjnej przerwie numeracja zaczynała się od początku.

Charakterystyczny był styl materiałów Gazetki Morskiej zawartych w kolejnych numerach. Zważywszy, że odbiorcami byli uczniowie, redakcja operowała językiem prostym, obrazowym, teksty były zawsze krótkie i bogato ilustrowane. Zazwyczaj materiały nie były sygnowane nazwiskiem autora, najczęściej zamieszczano je w ogóle niepodpisane. Do poziomu odbiorcy dostosowano także szatę graficzną, która charakteryzowała się zmienną wielkością czcionki, bogatą i zróżnicowaną ikonografią, chwytliwymi tytułami.

Numer 19 (24) Gazetki Morskiej z 10 czerwca 1938 roku

Tematyka Gazetki Morskiej koncentrowała się wokół spraw morskich, ale interesujących dla młodego czytelnika. Stąd też publikowano wiele materiałów o charakterze popularnym, agitacyjnym, odwołującym się do emocji odbiorców. Tematyka znana z pism kierowanych do dorosłych była oczywiście obecna, ale w formie dostosowanej do percepcji uczniów. Wiele materiałów poświęcono odniesieniom patriotycznym i zawsze miały one bardzo podniosły charakter.^[3]

Tematyka kolonialna znajdowała swoje miejsce na łamach Gazetki Morskiej, ale w bardzo ograniczonym zakresie, jako materiały publikowane z okazji rocznicy ważnych wydarzeń.^[4]

Bardzo często redakcja posługiwała się zbeletryzowanymi formami tekstów w celu przekazu istotnych treści, co pozwalało uatrakcyjnić artykuły.^[5] W tej konwencji pisano o sprawach gospodarczych i społecznych, sięgano również po tematykę historyczną w celu przywołania dawnych wielkich postaci lub osiągnięć związanych z morzem.^[6]

Odrębną sprawą było żeglarstwo – do tego zagadnienia redakcja sięgała coraz chętniej począwszy od września 1937 roku. Pisywano o wyprawach jachtów harcerskich, publikowano także materiały dziennikarskie związane z rejsami żaglowców pływających pod polską banderą.^[7]

Począwszy od wiosny 1938 roku na łamach Gazetki Morskiej zaczęły się pojawiać artykuły poświęcone żeglarstwu, ale podawanemu w formie porad praktycznych dla młodych adeptów wypoczynku na wodzie. Znalazły się tu teksty bogato ilustrowane na temat teorii żeglowania czy bojerów, a także poświęcone praktycznym przygotowaniom do wyjścia na wodę.^[8]

Ostatnie wydanie, nr 19 (43), Gazetki Morskiej z 16 czerwca 1939 roku

Tekst i reprodukcje: Marek Słodownik

[1] Niektóre źródła podają tytuł Gazeta Morska; patrz: Machaliński, Zbigniew, Czasopiśmiennictwo morskie II Rzeczypospolitej. Gdańsk : Wyd. Morskie, 1969; str. 245.

[2] Drugim tytułem był Kurjer Morski wydany w marcu 1936 roku i niemający kontynuacji w kolejnych miesiącach (na podstawie: Machaliński, tamże, str. 255.

[3][ba] „Polska jest tam, gdzie są Polacy”. Gazetka Morska; nr 11/1938.
[ba] „Chlubny obowiązek”. Gazetka Morska; nr 12/1938.
[ba] „Pamięci Wielkiego marszałka”. Gazetka Morska; nr 16/1938.
[ba] „Nie damy się odepchnąć od Bałtyku”. Gazetka Morska; nr 19/1939.

[4] [ba] „Polska musi mieć kolonie”. Gazetka Morska; nr 14/1938.

[5] [ba] „Felek płynie w świat”. Gazetka Morska; nr 19/1938.

[6] [ba] „Jak imć Pan Lanckoroński zdobył szwedzki okręt”. Gazetka Morska; nr 13/1938.
[ba] „Nowy polski port”. Gazetka Morska; nr 16/1938.

[7] [ba] „Dzieci nad Naroczem”. Gazetka Morska; nr 1/1938.
[ba] „W świat”. Gazetka Morska; nr 2/1938.
[ba] „O małpce Ti-Ti i murzynku Tomiko”. Gazetka Morska; nr 17/1938.
[ba] Podróże Zawiszy Czarnego”. Gazetka Morska; nr 18/1938.
[ba] „Nowa podróż Iskry”. Gazetka Morska; nr 19/1938.
[ba] „Na ORP Iskra”. Gazetka Morska; nr 10/1939.

[8] [ba] „Jak z wiatrem płynąć pod wiatr?”. Gazetka Morska; nr 18/1938.
[ba] Wyruszamy na wodę”. Gazetka Morska; nr 17/1938.
[ba] „Jachty lodowe”. Gazetka Morska; nr 9/1939.

Rok Prasy Morskiej to akcja mająca na celu uczczenie 100. rocznicy wydania pierwszego polskiego czasopisma morskiego. Jej celem jest przybliżenie zagadnień związanych z czasopiśmiennictwem morskim w odrodzonej Polsce i pokazanie współczesnemu czytelnikowi wybranych tytułów prasowych o tematyce morskiej i żeglarskiej. Pomysłodawcą akcji jest red. Marek Słodownik.