Tytuł założony przez redaktora Radosława Krajewskiego, który poprzednio prowadził „Morze” i „Falę”. Chociaż redakcja mieściła się w Warszawie, „Żegluga – The Navigation” żyła sprawami morskimi przez cały, 13-letni, okres działania na chimerycznym rynku prasowym. Przed wojną tylko dwa tytuły – „Morze” i „Sport Wodny” – ukazywały się dłużej.

Po likwidacji sopockiej redakcji Fali Radosław Krajewski, dotychczasowy redaktor pisma, przybył do Warszawy i tu zorganizował wydawanie kolejnego czasopisma. Projekt uzgadniany był kilka miesięcy wcześniej, ale finalizacja pomysłu nastąpiła dopiero pod koniec 1927 roku, kiedy możliwym stało się samodzielne wydawanie pisma i kiedy podpisano umowy na dystrybucję tytułu.

Rozmowy nie były łatwe, ponieważ władze Ministerstwa Handlu nie były temu projektowi przychylne, w związku z czym dyskusje się przeciągały, aby ostatecznie zostać zerwane latem tegoż roku. Krajewski jednak nie poddał się i doprowadził do powstania pisma zupełnie niezależnego, zorientowanego na rynek, w pełni komercyjnego. Tracąc wsparcie finansowe zyskał pełną niezależność, co wkrótce miało okazać się siłą tytułu kierowanego do wąskiego kręgu odbiorców.

Żegluga – The Navigation ukazała się na rynku 15 grudnia 1927 roku.

Żegluga – the Navigation: okładka pierwszego numeru pisma z 15 grudnia 1927

Początkowo w podtytule umieszczono frazę „czasopismo dla handlu morskiego i żeglarstwa (A Monthly of Polish Commerce by Sea)”, którą od lutego 1930 zmieniono na „czasopismo morskie i gospodarcze (A Monthly of Polish Commerce by Sea)”. Pierwotny podtytuł mógł sugerować żeglarstwo jako jeden z elementów składowych pisma, ale już tłumaczenie angielskie rozwiewało wszelkie wątpliwości. Tematyka żeglarska w ogóle nie pojawiała się w piśmie, było ono precyzyjnie sprofilowane i trzymało się wyznaczonych ram wydawniczych.

Redakcja mieściła się w Warszawie przy ulicy Próżnej 8, była jednoosobowa, chociaż już od pierwszego numeru miała swoje oddziały w Gdańsku, Gdyni i Katowicach. Pismo wyglądało bardzo atrakcyjnie; miało duży format, kolorową okładkę, liczyło 18 stron i wydano je na wysokiej jakości, kredowym papierze dzięki czemu jakość i czytelność fotografii była wysoka.

Żegluga – The Navigation miała przejrzysty układ, dwuszpaltowe łamanie i duże marginesy. Tytuł ukazywał się nieregularnie – pierwszy numer zwiastował, że pismo będzie miesięcznikiem, jednak już w 1928 roku ukazywało się jako dwumiesięcznik. W 1930 roku numer styczniowy był miesięcznikiem, jednak później redakcja ponownie przeszła na cykl dwumiesięczny.

Logotyp tytuł utrzymał się przez rok.

 

Żegluga – the Navigation: okładki numerów 5-6 i 7-8 z roku 1928

 

Numer listopadowo-grudniowy miał już nowe logo, które utrzymało się do końca wydawania pisma, czyli do lata 1939 roku.

 

Żegluga – the Navigation: okładka numeru 11-12 z roku 1928

Zmienna była również liczba stron. Początkowe 18 kolumn zostało w drugim roku wzbogacone do 36, w 1929 roku pismo ponownie liczyło 18 kolumn, nawet wówczas, gdy było wydawane jako dwumiesięcznik. Numer 1/1930 roku liczył sobie 40 stron, co mogło sugerować zwiększenie objętości, tym bardziej, że kolejne wydanie, lutowo-marcowe, liczyło aż 80 kolumn, lecz w następnych miesiącach tytuł wrócił do 36 stron.

 

Żegluga – the Navigation: okładka numeru 5 (XII) z maja 1939

Żegluga – The Navigation była tytułem wysoce sprofilowanym, adresowanym do kół przemysłowych związanych z gospodarką morską. W założeniu pismo miało charakter specjalistyczny, gospodarczy, zwykły czytelnik nie odnajdywał w nim treści związanej z morzem w ujęciu popularnym.

Pismo koncentrowało się na tematyce związanej z gospodarką morską, prezentowało głównie materiały poświęcone rozwojowi portów morskich.[1] Pokazywało także ofertę portów polskich promując ich nowoczesność i sprawność przeładunkową z uwypukleniem sprawności działania i konkurencyjnych kosztów.[2] Śledziło ruch statków, pokazywano nowinki techniczne stosowane zarówno do napędów statków jak też do obsługi brzegowej portów.

 

Żegluga – the Navigation: okładki monograficznych numerów specjalnych, poświęconych wybranym zagadnieniom wymiany handlowej z Holandią (25 grudnia 1935) i USA (1939)

 

Pismo skupiało się na techniczno-handlowej stronie zagadnień, nie epatowało nowościami, ale prezentowało w sposób niezwykle rzetelny materiały koncentrując się na zagadnieniach interesujących dla bardziej technicznie wyrobionego czytelnika. Pozbawione było niemal w całości atrakcji czytelniczych w postaci wykresów, ozdobników czy atrakcyjnych fotografii, odbiorca miał skupić się na przekazie drukowanym.

Dużo miejsca poświęcano również sprawom formalnym, publikowano na przykład regulaminy portowe, a także teksty poświęcone flocie handlowej jako czynnikowi rozwoju gospodarczego kraju.[3] 

Pismo miało wyważony charakter i było neutralne politycznie, nie angażowało się w spory natury politycznej, nie epatowało odniesieniami patriotycznymi, zachowywało linię tytułu neutralnego światopoglądowo.

W Żegludze znalazły się również artykuły związane z funkcjonowaniem portów zagranicznych, a nawet teksty poświęcone perspektywie budowy połączenia kanałowego pomiędzy Bałtykiem a Morzem Czarnym.[4] 

Było to jedno z dwóch czasopism należących do Radosława Krajewskiego – drugim była Flota Narodowa. Kiedy wydawca popadł w ostry konflikt z generałem Mariuszem Zaruskim, który chciał Krajewskiemu tytuł odebrać, doszło do długotrwałego procesu sądowego zakończonego porażką generała. Dla Krajewskiego było to jednak pyrrusowe zwycięstwo, ponieważ stracił częściowo władzę nad Flotą, aby ratować Żeglugę.

Żegluga – the Navigation: okładka ostatniego numeru z maja 1935

 

Był to tytuł adresowany do profesjonalistów w branży morskiej, nic zatem dziwnego, że pozostaje nieco zapomniany, jako że nakład miał niewysoki, a dystrybucja miała ograniczony zasięg. Mimo to pozostał ważnym elementem prasowej układanki XX-lecia międzywojennego.

 

Ewolucja podtytułów

  • 1927: Żegluga – the Navigation – czasopismo dla przemysłu morskiego i żeglarstwa (A Monthly Record of Polish Commerce by Sea)
  • 1927: Żegluga – the Navigation – czasopismo dla przemysłu morskiego i żeglarstwa (A Monthly Record of Polish Commerce by Sea)
  • 1930: Żegluga – The Navigation – czasopismo morskie i gospodarcze (A Monthly Record of Polish Commerce by Sea)
  • 1935: Żegluga – Shipping and Trade

Tekst i reprodukcje: Marek Słodownik

 

 

[1] Nowacki, Tadeusz. „Gdynia i Gdańsk w roku 1934”. Żegluga – the Navigation. Nr 2/1935.
    Bank von Danzig, „Życie gospodarcze Gdańska”. Żegluga – the Navigation. Nr 2/1935.
    Siebeneichen, Alfred. „Rola portu gdańskiego w życiu gospodarczym Polski”. Żegluga – the Navigation. Nr 5/1935.
    [ba] „Porty polskiego obszaru celnego na Bałtyku”. Żegluga – the Navigation. Nr 2/1929.
    Betegel, Robert. „Współpraca portów polskich”. Żegluga – the Navigation. Nr 2/1936.
    Battaglia, Roman. „Rozbudowa obrotów morskich”. Żegluga – the Navigation. Nr 5-6/1937.
    Blitek, Piotr. „Gdańsk i Gdynia – dwa uzupełniające się porty”. Żegluga – the Navigation. Nr 3-4/1939.
    [ba] „Ruch portowy Gdyni i Gdańska”. Żegluga – the Navigation. Nr 2/1939.
    [Dr W. G.] „Porty polskiego obszaru celnego na Bałtyku”. Żegluga – the Navigation. Nr 2/1939.
    Łęgowski, Stanisław. „Rozwój i znaczenie portów w Gdyni i Gdańsku”. Żegluga – the Navigation. Nr 5/1939,

[2] Wojciechowski, Edmund. „Gdynia jako europejski rynek bawełniany”. Żegluga – the Navigation. Nr 4/1935.
    Broczkowski, Tadeusz. „Gdynia jako port bawełniany”. Tamże, str. 4/1936.

[3] [ba] „Regulamin celny w porcie Gdynia”. Żegluga – the Navigation. Nr 7-8/1928.
    [ba] „Dokumenty potrzebne przy imporcie do Wielkiej Brytanji”. Żegluga – the Navigation. Nr 5-6/1928.
    Nowacki, Tadeusz. „Polska flota handlowa 1926-35”. Żegluga – the Navigation. Nr 6/1935.
    Nowacki, Tadeusz. „Polityka żeglugowa Polski”, tamże, nr 11-12/1936.
    Buxell, I[var]. „Polityka żeglugowa na odcinku tankowym”. Żegluga – the Navigation. Nr 9/1935.
    Battaglia, Roman. „Polski handel zamorski a sprawa statków”. Żegluga – the Navigation. Nr 1/1937.

[4] Wojciechowski, Edmund. „Bałtyk – Morze Czarne”. Żegluga – the Navigation. Nr 5/1936.

 

 

Rok Prasy Morskiej to akcja mająca na celu uczczenie 100. rocznicy wydania pierwszego polskiego czasopisma morskiego. Jej celem jest przybliżenie zagadnień związanych z czasopiśmiennictwem morskim w odrodzonej Polsce i pokazanie współczesnemu czytelnikowi wybranych tytułów prasowych o tematyce morskiej i żeglarskiej. Pomysłodawcą akcji jest red. Marek Słodownik.

 

Organizator: wodnapolska.pl

Oficjalny Partner: Henri Lloyd Polska

Współorganizatorzy: Żeglarski.info, Tawerna Skipperów, Sailbook.pl, Zeszyty Żeglarskie, Żeglujmy Razem, Periplus.pl, Polskie Szlaki Wodne, Marynistyka, Portal Żeglarski, Dobre Wiatry, Magazyn Wodniaków Port21.pl, Mesa Kaprów Polskich, Komisja Turystyki Żeglarskiej ZG PTTK, Komisja Kultury, Historii i Odznaczeń PZŻ, Liga Morska i Rzeczna.

 

► Żeglujmy Razem – powrót na Stronę Główną