„Uprawa morza. Kwartalnik Morskiego Kolegium Ekonomicznego w Gdyni” powstał na zamówienie środowiska naukowego Wybrzeża skoncentrowanego na zagadnieniach morskich. Nie miało ono swojego pisma, na łamach którego można było publikować wyniki prac i analizy związane z różnorodnymi zagadnieniami o wspólnym morskim mianowniku.

Kiedy na Wybrzeżu powołano do życia Kolegium Ekonomistów Morskich, przemianowane następnie na Morskie Kolegium Ekonomiczne, za jeden z priorytetów uznano stworzenie własnego pisma o charakterze naukowym. O potrzebie powołania do życia takiego tytułu dyskutowano od lat, jednak zabiegi zakończyły się powodzeniem dopiero w 1938 roku w wyniku sfinansowania przygotowań przez przyszłego wydawcę, skupiającego w swoich szeregach ludzi nauki, urzędników, ale także przedstawicieli miejscowego biznesu.

Uprawa Morza była czasopismem fachowym wydawanym przez Morskie Kolegium Ekonomiczne, co narzuciło niejako jego profil. Było to pismo wydawane w formie książkowej o zmiennej objętości i oszczędnej szacie graficznej, ale o ogromnym znaczeniu poruszanych zagadnień z uwagi na niekwestionowany autorytet wydawcy i autorów. Było w ogóle pozbawione fotografii, zamieszczało referaty, artykuły i analizy wzbogacane czasem o wykresy, czytelnik oczekiwał bowiem nie atrakcyjnej szaty graficznej, ale rzetelnej wiedzy popartej badaniami.

Na czele komitetu redakcyjnego stanęli naukowcy: Bolesław Koselnik, Bolesław Polkowski i Aleksander Szulc, co gwarantowało wysoki poziom merytoryczny. Sprawami redakcyjnymi zajmował się Alfred Zakrzewski pracujący w siedzibie redakcji znajdującej się w centrum Gdyni przy ulicy Świętojańskiej 23. Periodyk miał charakter naukowy, jego cenę ustalono na poziomie 3 złotych, a roczną prenumeratę w wysokości 10 złotych. Nowe czasopismo dystrybuowano poprzez placówki naukowe Wybrzeża i tamtejsze urzędy, w wolnej sprzedaży było praktycznie niedostępne.

Mimo naukowego charakteru pisma publikowano na jego łamach reklamy modułowe – już w drugim numerze z 1938 roku opublikowano ich aż osiem kolumn. Były one niemal wyłącznie związane z gospodarką morską na terenie Gdyni lub też wynikały z działalności gospodarczej członków Morskiego Komitetu Ekonomicznego, których imienny wykaz podano już w pierwszym numerze.

Uprawa morza miała stałą okładkę pozbawioną fotografii; w pierwszym roku istnienia była ona barwy kremowej, co później zamieniono na brąz.

W pierwszym numerze pisma w artykule odredakcyjnym tak uzasadniano znaczenie tytułu i prezentowano zarazem profil pisma:

Niech więc UPRAWA MORZA skojarzy się tak samo mocno w słownictwie naszym, jak to od dawien dawna stało się z uprawą roli. Niech zestawienie tych wyrazów oddaje najpierwsze znaczenie morza dla Polski – niech głosi jego niezmierzoną wartość gospodarczą, niech zawsze mówi Polakom, że tym samym, co rola, jest dla ich bytu i dla ich pracy – MORZE.[1]

Tytuł nawiązywał do słynnego fragmentu z poematu Flis (1595) autorstwa Sebastiana Klonowica, który pisał:

Lecz miła Polska na żyznym zagonie
Zasiadła, jako u Boga na łonie.
Może nie wiedzieć Polak co to morze
Gdy pilnie orze.

Przez lata międzywojennej Polski  wiersz ten bardzo często przytaczano na łamach prasy jako przykład braku zainteresowania sprawami morskimi wśród Polaków, co stało się przyczyną późniejszych kłopotów w postaci kolejnych rozbiorów i upadku państwa.

Ogółem wydano zaledwie pięć numerów Uprawy morza, jednak mimo to kwartalnik odegrał ważną rolę na rynku prasy morskiej z uwagi na swój wyważony charakter, opiniotwórcze materiały i wsparcie ze strony zaplecza naukowego. Tytuł, mając zapewnione finansowanie, ukazywał się regularnie, co było jednym z elementów budowania strategii rynkowej nowego pisma.

Uprawa morza nie będąc czasopismem stricte rynkowym, nie musiała walczyć o czytelnika, borykać się niedoborami finansowymi, a także nie była obligowana do działań marketingowych. Zajmowała swoją niszę wypełniając zarazem misję krzewienia i porządkowania wiedzy na tematy związane z morzem, ale podejmowane w oryginalny sposób, z punktu widzenia ważkiego dla miejscowych elit gospodarczych.

Tematyka Uprawy morza koncentrowała się wokół zagadnień morskich, ale w ujęciu gospodarczym i prawnym, w postaci pogłębionych analiz wybranych zagadnień. W piśmie nie było w ogóle kolumn newsowych czy bieżącej tematyki, zawartość tytułu koncentrowała się na zagadnieniach problemowych i teoretycznych. Dużo miejsca poświęcono budowie oraz eksploatacji portów, zwłaszcza portu w Gdyni, co było zrozumiałe z uwagi na charakter periodyku. Pisano także o handlu zagranicznym i przepływie towarów z punktu widzenia portu morskiego, ale też kilka obszernych materiałów poświęcono sprawom prawnym w otoczeniu portów.[2]

Na łamach Uprawy morza opublikowano również kilka prac poświęconych demografii Gdyni i napływu ludności do tego miasta w kontekście rozwoju portu, co było precedensem w tej dziedzinie w odniesieniu do nowego portu i miasta.[3] Artykuły te redakcja zawdzięczała Bolesławowi Polkowskiemu, kierownikowi referatu statystycznego Gdyni, który swoje opracowania publikował także w innych pismach w tym okresie.

Tematyka polityczna w ogóle nie pojawiała się na łamach Uprawy morza, ale także i tutaj znalazło się miejsce na publikację materiału poświęconego ekspansji kolonialnej Polski.[4]

W każdym numerze pisma publikowano także zestawienia statystyczne związane z tematyką morską, co pozwalało czytelnikowi poznać różnorodne zagadnienia w syntetycznym ujęciu.

Tytuł i podtytuł pisma:

  • 1938-1939: Uprawa Morza. Kwartalnik Morskiego Kolegium Ekonomicznego w Gdyni.

 Marek Słodownik ■

Kwartalnik Uprawa_Morza, 1938, zeszyt 1 (1) – okładka

 Kwartalnik Uprawa_Morza, 1938, zeszyt 1 (1) – strona tytułowa

 Kwartalnik Uprawa_Morza, 1939, zeszyt 1 (5) – okładka

[1] Komitet Redakcyjny. „Słowo wstępne”. Uprawa Morza. Nr 1/1938, str. VII-VIII.

[2] Rylke, Maksymilian. „Morski statek handlowy w prawie publicznym”. Uprawa Morza. Nr 2/1938, s. 1-11.
Goldman, Stefan. „Przemiany form umów handlowych w ostatniej dobie”. Uprawa Morza. Nr 1/1939, s. 1-10.
B. P. „Udział Gdyni i Gdańska w handlu zagranicznym Polski”. Uprawa Morza. Nr 1/1938, s. 54-55.
Szefer, Tadeusz. „Walory tranzytowe portów Gdańska  i Gdyni”. Uprawa Morza. Nr 3-4/1938, s. 40-62.

[3] B. P. [Bolesław Polkowski]. „Statystyka bezrobocia w Gdyni”. Uprawa Morza. Nr 2/1938, s. 43-45.
Polkowski, Bolesław. „Struktura zawodowa ludności miasta portowego Gdyni”. Uprawa Morza. Nr 3-4/1938, s. 89-96.
Polkowski, Bolesław. „Bezrobotni w Gdyni w świetle wyników spisu ludności miasta Gdyni w dn. 19. V. 1936 r.”. Uprawa Morza. Nr 1/1939, s. 66-68.
Polkowski, Bolesław. „Pochodzenie ludności miasta portowego Gdyni”. Uprawa Morza. Nr 2/1939, s. 31-64.

[4] Czaiński, Jan. „Brazylia jako teren naszej ekspansji eksportowej”. Uprawa Morza. nr 2/1938, s. 60-65.

 

Stulecie Polskiej Prasy Morskiej to akcja mająca na celu uczczenie 100. rocznicy wydania pierwszego polskiego czasopisma morskiego w 1919 roku. Jej celem jest przybliżenie zagadnień związanych z czasopiśmiennictwem morskim w odrodzonej Polsce i pokazanie współczesnemu czytelnikowi wybranych tytułów prasowych o tematyce morskiej i żeglarskiej. Pomysłodawcą akcji jest red. Marek Słodownik.

 

Organizator: wodnapolska.pl

Oficjalny Partner: Henri Lloyd Polska

Współorganizatorzy: Żeglarski.info, Tawerna Skipperów, Sailbook.pl, Zeszyty Żeglarskie, Żeglujmy Razem, Periplus.pl, Polskie Szlaki Wodne, Marynistyka, Portal Żeglarski, Dobre Wiatry, Magazyn Wodniaków Port21.pl, Mesa Kaprów Polskich, Komisja Turystyki Żeglarskiej ZG PTTK, Komisja Kultury, Historii i Odznaczeń PZŻ, Liga Morska i Rzeczna.

 

► Żeglujmy Razem – powrót na Stronę Główną