Cairns – kopce kamienne wzniesione ręką ludzką – są dość często spotykane w Arktyce.

Cairn w kształcie człowieka jest na fladze kanadyjskiego terytorium Nunavut, zamieszkałego w przeważającej większości przez Inuitów: w ich języku konstrukcja ta nazywa się inuksuk, co w wolnym tłumaczeniu znaczyć może ‘uczłowieczony’, bo inuk to osoba, a suk – zamiennik.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerFlaga kanadyjskiej prowincji Nunavut
domena publiczna

 Cairns, inuksuit (w liczbie mnogiej) służyły Inuitom jako punkty orientacyjne, ale miały też znaczenie symboliczne: oznaczały miejsca zdarzeń lub pochówku zmarłych osób. Nazwałbym je „kamieniami pamięci”. Taki kopiec spotkaliśmy w r. 1987 na wschodnim wybrzeżu Cieśniny Franklina przy Pasley Bay – jednej z zatok Półwyspu Boothia. Został usypany w 1942 r. przez załogę żaglowca policyjnego St. Roch[1] na cześć zmarłego członka załogi, którego pochowano obok.

Dowodzony przez kpt. Henry’ego Asbjørna Larsena RCMPV St. Roch został uwięziony w lodach Zatoki Pasley’a z początkiem września 1941 r. i tam musiał spędzić następne 10 miesięcy.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor Wejer St. Roch w lodach Pasley Bay (luty 1942)
klatki z filmu Through the North-West Passage 1940-1942; reż. i zdjęcia: Fred S. Farrar, I oficer St. Roch / Vancouver Maritime Museum / YouTube

W tym czasie załoga podejmowała wiele zadań, związanych zarówno z bezpieczeństwem statku (przesuwające się pole lodowe spowodowało kilka dramatycznych sytuacji), jak i eksploracją okolicznych terenów. Trzynastego lutego 1942 r., wracający z trwającego 28 dni 790-kilometrowego patrolu konstabl Albert Joseph Chartrand zmarł na zawał serca. Pochowano go na brzegu zatoki, a mszę (zmarły był katolikiem z Quebecu, stąd przezwisko „Frenchy”) odprawił misjonarz z zakonu oblatów Pierre Henry, zwany apostołem Inuitów, który przyjechał z odległej o 300 km w linii prostej misji w Pelly Bay.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor Wejer Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor Wejer

Ks. Pierre Henry podczas mszy żałobnej i załoga St. Roch budująca cairn
klatki z filmu Through the North-West Passage 1940-1942; reż. i zdjęcia: Fred S. Farrar, I oficer St. Roch / Vancouver Maritime Museum / YouTube

Cairn na brzegu Pasley Bay zmieniał – i wciąż zmienia – swój kształt. Gdy ja go widziałem w roku 1987, wyglądał tak:

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerCairn w Pasley Bay, gdy tam byłem 19 września 1987 r.
fot. Janusz Kurbiel  / arch. Wojciecha Jacobsona

Ken McGoogan, pisarz, dziennikarz i podróżnik, sfotografował i opisał[2] tablicę pozostawioną tam przez załogę lodołamacza CCGS Henry Larsen[3] w roku 1988 podczas dziewiczej podróży tej jednostki i jednocześnie jej pierwszego rejsu przez Przejście Północno-Zachodnie. 

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerKen McCoogan i cairn w Pasley Bay: widoczna tablica postawiona przez załogę CCGS Henry Larsen
fot. Sheena_Fraser_McGoogan / za uprzejmym zezwoleniem autorki zdjęcia

Wojtek Victor Wejer[4] z Kanady, specjalista od Arktyki w rejonie Przejścia Północno-Zachodniego, przysłał mi dalszą dokumentację.

W roku 2000 cairn w Pasley Bay otrzymał nową tablicę. Jej historię opisał Wojtkowi Wejerowi insp. Ken Burton, który w tym czasie był kapitanem St. Roch II . Taką nazwę nadano policyjnemu katamaranowi Nadon[5], który – w 60. rocznicę pierwszego rejsu Larsena i 50. rocznicę zamknięcia przez niego pętli wokół Ameryki Północnej – przepłynął z Vancouveru do Vancouveru przez Przejście Północno-Zachodnie. A Wojtek przesłał tę relację mnie[6]:

W 2000 roku cairn był tak wysoki i dostojny jak zawsze. Podejrzewam, że RCMP przez te wszystkie lata o niego dbała.

Prawdziwy grób „Frenchie” Chartranda to drugie usypisko skalne przed wysokim kopcem. Na i przy cairnie jest pełno notatek, płyt, kanistrów i tym podobnych. Zostawiliśmy wszystko na miejscu, a nawet dodaliśmy własne.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerCairn i grób konstabla Alberta Josepha Chartranda w roku 2000
fot. Ken Burton / arch. Wojciecha Jacobsona

 Nie przypominam sobie, żebym widział tablicę, która jest na zdjęciu Kena McGoogana i w Google Map. Możliwe, że jest schowana w środku. Być może została wzięta przez RCMP na przechowanie, albo ktoś ją buchnął.

Obecnie istnieje drewniany krzyż z metalową tabliczką, który – jak sądzę – jest oryginałem z St. Roch. Larsen w dzienniku opisuje szczegółowo, jak ją robili.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerTablica mosiężna przytwierdzona do krzyża na grobie:
8th October 1904 / 13th February 1942 / Regimental No: / 10155 / Constable Albert Joseph Chartrand / Royal Canadian Mounted Police / Schooner St. Roch / Pasley Bay / Boothia Penn. / N.W.T.
fot. Ken Burton / arch. Wojciecha Jacobsona
 

W 2000 roku dodaliśmy dużą drewnianą tablicę z godłem Policji. Na zdjęciu widać, jak insp. Roger Kembel ją umocowuje. Tablica pochodzi z jednej z łodzi patrolowych RCMP operującej na Atlantyku. To twarde drewno i bardzo dobrze zachowane. Będzie trwać dziesięciolecia, ale z czasem też ulegnie rozkładowi.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerInsp. Roger Kembel z St. Roch II mocuje godło Kanadyjskiej Królewskiej Policji Konnej do cairnu w Pasley Bay (2000)
fot. Ken Burton / arch. Wojciecha Jacobsona

Gdy w dniu 22 sierpnia 2016 r. na zakotwiczonym w grenlandzkiej zatoce Talerulik jachcie Vagabond’elle zmarł kpt. Janusz Kurbiel[7], miejsce to zostało oznaczone na pobliskim brzegu małym kopcem kamiennym. Dokonała tego załoga Vagabond’elle: dziewczyna z Francji Paola Benton i grenlandzki Inuk Mike Hammeken, który Janusza znał od dziecka i często z nim żeglował.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerZatoka Talerulik na Grenlandii – stąd, 22 sierpnia 2016 r., na wieczną wachtę odszedł Janusz Kurbiel
źródło: GoogleMap
  

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor Wejer Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor Wejer

Cairn, który 24 sierpnia 2016 nad zatoką Talerulik postawili Paola Benton i Mike Hammeken dla upamiętnienia Janusza Kurbiela
fot. Mike Hammeken (24 sierpnia 2016) / arch. Wojciecha Jacobsona

W roku 2016 jacht Selma Expeditions przywiózł do Szczecina kilka pięknych kamieni zebranych w Arktyce rok wcześniej. Wyszukał je na trasie Przejścia Północno-Zachodniego, w okolicy Gjoa Haven, kpt. Piotr Kuźniar z myślą, by ozdobić nimi grób śp. Ludomira Mączki.

Kamienie – to był pomysł Kazia Jasicy z Nowej Zelandii, który płynął z Ludkiem Marią w latach 1974-1977 z Peru do Australii[8].

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerKamienie wyszukane w Gjoa Haven w 2015 r. przez kpt. Piotra Kuźniara i przywiezione jachtem Selma Expeditions do Szczecina we wrześniu 2016 r.
fot. Wojciech Jacobson

Wpadłem na pomysł, by z kamieni tych postawić przy grobie Ludomira mały cairn – kopiec pamięci z NW Passage, a Wojtek Wejer zrobił projekt i podesłał mi jego zdjęcie, pobieżnie to opisując. Kończąc napisał: Ach, chyba Ludek będzie klaskał w ręce…

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerCairn dla Ludka wg projektu Wojtka Wejera
arch. Wojciecha Jacobsona

Pomysł, by zbudować cairn dla Ludka podchwycili i całość doprowadzili szczęśliwie do końca Magda Jacobson-Ostrowska i Marek Ostrowski, czyli moja córka i zięć: poczynając od przechowania kamieni do kontaktów z kamieniarzem i ostatecznego osadzenia kopczyka przy grobie Ludka.

Kamieniarz, który sporządzał cairn, zastosował kleje, a nie pręty metalowe – jak to było w projekcie Wojtka Wejera – z obawy, że kamienie popękają w trakcie wiercenia. Instalacja była gotowa 18 sierpnia 2022 r., dwie posadzone obok tuje stanowią obramowanie i tło cairna.

Myślę, że Ludek klaszcze w ręce.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerMiejsce spoczynku Ludomira Mączki na szczecińskim Cmentarzu Centralnym: granitowy nagrobek zaprojektowany przez Magdalenę Jacobson-Ostrowską, cairn – przy prawym górnym rogu płyty
fot. Magdalena Jacobson-Ostrowska

*  *  *

W języku polskim używa się na ogół terminu ‘kamienny kopiec’, ale w naszym niewielkim gronie „Ludek, Wojtek i Przyjaciele” używaliśmy angielskiego słowa cairn. Może dlatego, że pierwsze takie konstrukcje spotkaliśmy w Arktyce kanadyjskiej, tam dowiedzieliśmy się o ich praktycznym i symbolicznym znaczeniu i nazwę przejęliśmy automatycznie. Cairn pochodzi od celtyckiego kar, ‘kamień’, ‘skała’, mnie – fonetycznie – to słowo bliskie jest kurhanowi. Myślę jednak, że Ludek nie chciałby kurhanu. Wolałby cairn – i niech tak zostanie.

Albert Joseph Chartrand, Boothia, cairn, Canadian Coast Guard, Garde côtière canadienne, Gjoa Haven, Henry Larsen, inuksuit, inuksuk, Janusz Kurbiel, Joelle Kurbiel, Kazimierz Jasica, Kazimierz Robak, Ken Burton, Ken McGoogan, Ludomir Mączka, Mike Hammeken, Nadon, Northwest Passage, Paola Benton, Pasley Bay, Pelly Bay, Pierre Henry, Piotr Kuźniar, Przejście Północno-Zachodnie, RCMP, Roger Kembel, Royal Canadian Mounted Police, Selma Expeditions, Sherin Jasica, St. Roch, Talerulik, Vagabond’eux, Vagabond’elle, Wojciech Jacobson, Wojciech Victor WejerCairn dla Ludka (2022-08-18): kamienie z Arktyki kanadyjskiej, okolice Gjoa Haven; łączenie kamieni – klejowe; wysokość 27 cm; miejsce – Cmentarz Centralny w Szczecinie
fot. Magdalena Jacobson-Ostrowska

Wojciech Jacobson
sierpień 2022 / 30 czerwca 2024
Tekst, z niewielkimi skrótami, opublikowany został w książce
Wojciech Jacobson – Od równika do bieguna (Szczecin : Estimark, 2022)
Przypisy: Kazimierz Robak


[1] RCMPV St. Roch – szkuner Kanadyjskiej Policji Konnej (Royal Canadian Mounted Police), drugi statek, który przepłynął przez Przejście Północno-Zachodnie (po slupie Gjøa Roalda Amundsena, 1903-1906), 1940-06-23 Vancouver BC – 1942-10-11 Halifax NS, 841 dni; pierwszy statek, który powtórzył ten wyczyn (1944, E-W) i w dodatku przepłynął tę trasę w ciągu jednego sezonu żeglugowego (1944-07-22 Halifax NS – 1944-10-16 Vancouver BC; 86 dni); pierwszy statek, który opłynął Amerykę Północną przez Przejście Północno-Zachodnie i Kanał Panamski (1950). Wszystkie te rejsy prowadził kpt. Henry Asbjørn Larsen (1899-1964). Od roku 1954 St. Roch jest statkiem-muzeum eksponowanym w Vancouver BC.
Zwodowany: 1928-05-07; projekt: Tom Halliday (z użyciem wielu rozwiązań stosowanych na zbudowanym w 1917 r. w Norwegii trzymasztowym szkunerze gaflowym Maud, 36,5 m dł., na którym Roald Amundsen płynął Przejściem Północno-Wschodnim w latach 1918-1924); budowa: stocznia Burrard Shipbuilding & Dry Dock Co., North Vancouver BC; kadłub: drewno (daglezja zielona i drewno eukaliptusa zw. drzewem żelaznym); dziób okuty (1940) 13-milimetrową blachą stalową; przeznaczenie: jednostka zaopatrzeniowa RCMP; dł.: 31,78 m (104 ft 3 in), szer.: 7,54 m (24 ft 9 in), zanurz. maks. 3,81 m (12 ft 6 in), wyporność: 328 t; napęd: 5 żagli (226 m2) i silnik wysokoprężny 150 KM (112 kW); generator dieslowski 18 KM (od 1940).

[2] McGoogan, Ken. „Once more into the Northwest Passage”. Portal: Ken McGoogan

[3] CCGS Henry Larsen – lodołamacz klasy Pierre Radisson pływający w barwach Canadian Coast Guard / Garde côtière canadienne. Budowa: Versatile Pacific Shipyards Limited, Vancouver BC; zwodowany: 1987-01-03; przyjęty do służby: 1988-06-28; kolejne porty macierzyste: Dartmouth NS, St. John’s NL. Wyporność: 8420 t; dł. 99,8 m; szer. 19,6 m, zanurz. 7,3 m; napęd: 2 x dieslowska przekładnia elektryczna i 3 x wysokoprężne Wärtsilä Vasa, łączna moc 16.326 KM (12.174 kW); prędkość maks. 16 w; zasięg 20.000 Mm; autonomiczność 90 dni; załoga 30-40 osób; w wyposażeniu 1 helikopter Bell.

[4] Wojciech Victor Wejer (ur. 1942), szczeciński żeglarz (w latach 1958-1967 członek Jacht Klubu AZS Szczecin), mieszkający od 1969 r. w Kanadzie, znany jako Victor Wejer, od lat gromadzi informacje na temat Przejścia Północno-Zachodniego dla żeglarzom, którzy poproszą go o pomoc. Dotyczy to bezpiecznej nawigacji w Arktyce, przekazywania aktualnych prognoz pogody, zalodzenia i wyboru trasy, możliwości otrzymania serwisu, który jest akurat potrzebny, lub pomocy, która często jest wymagana na tej trudnej trasie. Międzynarodowa organizacja Ocean Cruising Club nominowała Wejera (2020-09-13) na swego Przedstawiciela ds. Przejścia Północno-Zachodniego.
Wcześniej Wojciech Wejer, za wybitne i bezinteresowne działania na rzecz społeczności żeglarskiej, był odznaczony przez OCC „Nagrodą za Zasługi Roku 2016” i medalem „Franklin’s Lost Expedition” ufundowanym przez Royal Canadian Yacht Club – jest to srebrna (99,9%) moneta o nominale $20 i wartości $100, ważąca 1 uncję (28,3 g), wybita w Kanadyjskiej Mennicy. Patrz: ►Wojciech Wejer i Przejście Północno-Zachodnie◄.

[5] RCMP Nadon – szybki katamaran patrolowy, przystosowany do żeglugi ślizgowej, używany przez służby morskie Kanadyjskiej Królewskiej Policji Konnej. Projekt: Robert Allan Ltd.; budowa: Shore Boat Builders, Richmond BC; kadłub aluminiowy, zwodowany: 1991. Dł. 17,7 m, napęd: dwa sprzężone silniki wysokoprężne, łączna moc 1640 KM (1222 kW); prędkość maks. 36 w; załoga 4 os. Wycofany ze służby: 2016.
W roku 2000, przemianowany czasowo na St. Roch II, otrzymał zadanie powtórzenia rejsu wokół kontynentu północnoamerykańskiego w 50. rocznicę zamknięcia tej pętli przez RCMPV St. Roch. Wypłynął z Vancouver BC 1 lipca i – płynąc przez Przejście Północno-Zachodnie i Kanał Panamski – powrócił tam 16 grudnia 2000. Dowódcą jednostki był sierż. Ken Burton.

[6] Email Wojciecha Victora Wejera do Autora, 2022-05-15. Email Kena Burtona do W. V. Wejera, 2022-05-15.

[7] Janusz Kurbiel (1946-01-01 – 2016-08-22) – polski badacz i żeglarz arktyczny mieszkający we Francji, założyciel i aktywny działacz stowarzyszenia „Imerpol – Instytut Mórz Polarnych”, organizator i uczestnik licznych wypraw polarnych i projektów żeglarsko-badawczych. Absolwent Wydziału Górnictwa (specjalizacja: elektrotechnika i automatyka) Politechniki Śląskiej. Od r. 1975 mieszkał we Francji i zajmował się – wraz z żoną, Joëlle Cochois-Kurbiel – problemami klimatu Arktyki.
W r. 1975 zbudował pierwszy swój jacht Vagabond; na nim, w latach 1976-1977, Janusz i Joëlle osiągnęli spektakularne sukcesy w czasie ekspedycji arktycznych i uzyskali francuską nagrodę Neptune d’Argent. Następcami tego jachtu były: Vagabond’eux / Vagabond II (1978), Vagabond’eur/Tupperware (1987), Exploraglobe Vagabond (1992-1994), Vagabond’elle (1994-1996).
Był pomysłodawcą i organizatorem rejsu przebudowanego Vagabond II przez Przejście Północno-Zachodnie (załoga: Wojciech Jacobson i Ludomir Mączka, 1984-1988). W r. 1996 otrzymał stopień doktora klimatologii polarnej na paryskiej Sorbonie. Janusz i Joëlle Kurbielowie oprócz badań o charakterze przyrodniczym rozwiązywali też problemy związane z historią wędrówek wikingów. Zmarł we śnie na jachcie Vagabond’elle, zakotwiczonym w zatoce wyspy Talerulik (gmina Qeqqata, zachodnia Grenlandia, ok. 95 km N od Nuuk), 64°59’06”N, 52°22’02”W.
12 marca 2017 roku Janusz i Joëlle Kurbielowie otrzymali nagrodę „Super Kolos” za całokształt dokonań żeglarskich, w szczególności za wiele znaczących rejsów na wody dalekiej północy połączonych z badaniami naukowymi.

[8] Dokładnie: od 25 września 1974 (Callao) do 14 maja 1977 (Wollongong).


O życiu i przygodach Wojciecha Jacobsona, w tym o jego wspólnej żegludze z Ludomirem Mączką, przeczytacie w antologii opowiadań i reportaży:Class Afloat, Concordia, Di Lullo, Galapagos, Marczak, Montreal, Panama, Portobello, równik, Straburzyński, West Island College, Wojciech JacobsonWojciech Jacobson:   Od równika do bieguna, czyli „Marią” do Hawru… i dalej,
Estimark, 2022.

Nominowana do literackiej nagrody im. Teligi za rok 2023.

Można ją jeszcze kupić:

u Wydawcy (tel. 604-555-115; kontakt.estimark@gmail.com),
na
► Allegro
w
księgarni Wydawnictwa Nautica.

 

Żeglarski życiorys kpt. Wojciecha Jacobsona przedstawia też książka

Class Afloat, Concordia, Di Lullo, Galapagos, Marczak, Montreal, Panama, Portobello, równik, Straburzyński, West Island College, Wojciech JacobsonKazimierz Robak:   Żeglarskie ‘kto jest kim’: Wojciech Jacobson,
Dobry Noe Press, 2022.

Nominowana do:
literackiej nagrody im. Teligi za rok 2022

Nagrody Żeglarskiej Szczecina 2022
.

Drugie wydanie (380 stron, kilkaset map i ilustracji) jest jeszcze do nabycia:

♦  u ► Wydawcy
w księgarniach internetowych (m.in. ► Wydawnictwa Nautica).

Recenzję przeczytacie ►TU◄.

Obie książki uzupełniają się jak dwie części dużej całości.
Bo gdy dwóch pisze o tym samym, to na pewno nie tak samo i niekoniecznie to samo.


► Żeglujmy Razem – powrót na Stronę Główną